De Hoensbroekse mijnwerkerskolonie Slakhorst wordt als het aan woningcorporatie Woonpunt ligt gesloopt. Daarmee dreigt opnieuw een tastbare herinnering aan het mijnverleden te verdwijnen. Twee architectenbureaus hebben op verzoek van Woonpunt plannen voor de wijk gemaakt. Die gaan uit van sloop en herbouw in de oude stijl.
Negen erfgoedorganisaties waaronder het Cuypersgenootschap, het Stuytgezelschap en de Bond Heemschut vinden afbraak onnodig en onwenselijk. De wijk Slakhorst zou van grote waarde zijn vanwege de karakteristieke architectuur en stedenbouw. Daarbij verwijzen de organisaties ook nog eens naar de weinig respectvolle manier waarop in Limburg is omgesprongen met het mijnverleden – dit in tegenstelling tot Duitsland en België. De erfgoedorganisaties roepen de gemeente Heerlen in een gezamenlijke brief op om Slakhorst als beschermd stadsgezicht te bestempelen.
De mijnwerkersbuurt is gebouwd tussen 1913 en 1922. De oorspronkelijk 262 woningen naar ontwerp van architect Jan Stuyt zijn door Ons Limburg gebouwd voor Woningbouwvereniging Hoensbroek. Aangezien dit het eerste project van die bouwvereniging was kreeg het de naam ‘De 1ste stap’. Die tekst stond ook op een inmiddels verdwenen toegangspoort naar de wijk. Slakhorst zou als voorbeeld gaan dienen voor de aanleg van andere mijnwerkersbuurten.
Voormalig stadshistoricus Roelof Braad wijst op bijzondere objecten in de wijk, zoals de eerste steen die gelegd werd door kardinaal Van Rossum, bakstenen gebouwtjes waar de waterpompen aan bevestigd waren, mansardedaken bij de hoekpanden en een opvallend huis met een klokkentorentje. “We vinden het jammer als dit zou worden afgebroken. Het is het mooiste als je erfgoed in zijn oorspronkelijk vorm kunt bewaren. We begrijpen dat behoud kostbaar is maar we denken dat nog niet goed genoeg gekeken is naar sponsormogelijkheden om restauratie mogelijk te maken”.
Volgens interim-bestuurder Ton Mans van Woonpunt verkeren de woningen in een slechte staat en voldoen ze niet meer aan de eisen van deze tijd. Renovatie zou te duur worden. “Dat kost 20 miljoen bovenop het budget van 23 miljoen, dus wijst alles erop dat we gaan slopen en daarna de huizen reconstrueren. Alle kenmerkende elementen worden teruggebracht in de vormgeving van de woningen. Als je naar de plannen kijkt zie je dat de ‘look and feel’ van Stuyt weer terugkeert”.
Met de sloop verdwijnt echter een prachtig vormgegeven en goed ingedeelde wijk met veel ambachtelijke details die nu niet meer zijn te maken. Op het oog toont de wijk als een prettige woonomgeving met goede huizen. Door renovatie door te rekenen met de hoogste eisen voor nieuwbouw zullen we in de toekomt nog veel van dit type lokaal en nationaal belangrijke lieux-de-mémoire verliezen.