Het Cuypersgenootschap is fel tegen het voornemen van de gemeente Kaag en Braassem om de gemeentelijke monumentenstatus af te schaffen. Dat moet het voor eigenaren gemakkelijker maken om hun panden te onderhouden en energiezuiniger te maken, maar het genootschap vreest dat daardoor waardevol erfgoed verloren gaat.
De eigenaar van een ruim 90 jaar oud huis aan de Adeselaan in Rijpwetering is groot voorstander van het verdwijnen van de monumentenstatus. Nu moet hij voor elke wijziging aan zijn pand goedkeuring vragen aan de monumentencommissie. Die draagt een eigenaar vaak op gebruik te maken van dezelfde materialen die al in het pand aanwezig zijn. “Niet alleen de hoge onderhoudskosten zijn een ergernis, juist het feit dat je voor alles toestemming moet vragen is lastig, vertragend en kost extra geld”, legt deze eigenaar uit. Hij is dan ook een van de eigenaren van historische panden die er bij de politiek op aangedrongen hebben om de gemeentelijke monumentenstatus af te schaffen, temeer daar Kaag en Braassem niet financieel bijdraagt aan het duurdere onderhoud van monumenten.
Een raadsmeerderheid lijkt daarin mee te gaan, zo is gebleken in commissievergaderingen. Deze politici vinden het voldoende om bijzondere gebouwen aan te merken als ‘karakteristiek pand’. Wethouder Inge van der Meer verzekert dat er daarmee ‘geen onomkeerbare activiteiten’ zoals sloop zullen plaatsvinden, omdat eigenaren van een karakteristiek pand bij sloop een vergunning moeten aanvragen. Maar secretaris Leo Dubbelaar van het Cuypersgenootschap vreest het ergste: ”Dit besluit gaat schade opleveren aan de monumenten. Historische materialen aan de buitenkant en aan de binnenkant zullen verloren gaan. Juist de binnenzijde wordt helemaal niet beschermd”, zegt Dubbelaar. Als voorbeeld noemt hij een pand aan Noordeinde 164, waar oude, bijzondere dakpannen vervangen worden door moderne exemplaren. “Als je een stuk van een dak weghaalt voor het inbouwen van een dakkapel of waardevolle dakpannen vervangt, ben je bezig met slopen. Voor alles wat riekt naar sloop, ook al is het gedeeltelijke sloop, zou een vergunning aangevraagd moeten worden”, vindt hij.
Ook de restanten van de afgebrande kerk in Hoogmade dreigen het slachtoffer te worden van het verdwijnen van de monumentenstatus, vreest Dubbelaar. “Nu is het een ruïnekerk. Als het bisdom geen nieuwe kerk wil, willen we het liefst de afgebrande kerk in ruïneuze staat behouden. De kerk is belangrijk voor het erfgoed en de geschiedenis van Hoogmade. De restanten moet je behouden en, als het kan, gebruiken bij een eventuele herbouw van de kerk.”
Dat besluit is inmiddels genomen. De gemeentelijke monumentenlijst is binnen enkele maanden geschiedenis in Kaag en Braassem. Met elf stemmen voor en negen stemmen tegen, heeft de gemeenteraad maandagavond definitief het sein op groen gezet voor een systeem met karakteristieke panden en dorpsgezichten. ,,Daarbij kunnen eigenaren vergunningsvrij dingen doen die andere eigenaren ook mogen. “Dat geeft rechtszekerheid’’, oordeelde Jan van der Geest (VVD). “En hopelijk gaat het geld dat ze aan leges en dergelijke uitsparen, naar verduurzaming en onderhoud’’, stelde Conny Punt (D66). ,,Doordat een vergunning nodig blijft voor sloop of gedeeltelijke sloop, hoeft niemand te vrezen dat er iets onomkeerbaars gebeurt’’. In feite betekent dit het einde van het gemeentelijke monumentenbeleid.