Kapel Sint Maartenskliniek op aanvraag Cuypersgenootschap monument

6 december 2021

De aanvraag van het Cuypersgenootschap voor een monumentenstatus is door de gemeente Berg en Dal gehonoreerd. Onderstaand een samenvatting van de uitgebreide motivering van de gemeente.

De St. Maartenskliniek werd opgericht in 1936 door de Bossche Congregatie van de Dochters van Maria en Jozef aan de grens tussen Nijmegen en Beek-Ubbergen. De kliniek omvatte feitelijk twee instellingen: de orthopedische St. Maartenskliniek en het Paedologisch lnstituut St. Joseph. Het uiteindelijke ontwerp voor de huisvesting van beide instellingen werd gemaakt door de Utrechtse architect Willem Maas, in samenwerking met de ‘huisarchitect’ van de Bossche zusters, J.J.M. van Halteren. ln 1958 ontwierp de Tilburgse architect Jos. C.A. Schijvens een instellingskapel en rectoraat voor de St. Maartenskliniek en het Paedologisch lnstituut. Met name de kapel (vooral te midden van de overige meer zakelijk-functionalistische gebouwen) valt op door een functionalistische en tegelijk poëtische en op de vroegchristelijke (Byzantijnse) en vroeg-romaanse kerkbouw geïnspireerde bouwstijl. Moderne betonconstructies werden gecombineerd met klassieke motieven en vormen als de koepel, rondbogen, absiden en kapellenkrans. Ook de karakteristieke decoratieve behandeling van de bakstenen buitengevels met ‘spekbanden’ is ontleend aan deze vroege voorbeelden. De kapel werd opgezet als centraalbouw met een ruime entree en een ruime omgang rond het centrale priesterkoor. Aan de zuidzijde van het priesterkoor was plaats voor het zangkoor. De twaalf pilaren rond het priesterkoor symboliseren de twaalf apostelen. Er werden diverse Brabantse kunstenaars betrokken bij de afwerking van het interieur van de kapel. Zo werden de altaren en het doopvont afgewerkt door beeldhouwer Hans Claesen (1925-1995), werd het smeedwerk van de preekstoel, kruis, kandelaars en het tabernakel verzorgd door Harry van den Tillart en ontwerp Luc van Hoek een wandkleed met de kruiswegstatie. Helaas zijn deze kunstwerken tegenwoordig niet meer in het gebouw aanwezig. De drie oorspronkelijke glas-in-lood ramen ter plaatse van de drie zuidelijke kapellen bleven wel behouden. Deze werden vervaardigd door glazenier Marius de Leeuw (1915-2000). Leeuw heeft een omvangrijk oeuvre dat onder andere bestaat uit schilderijen, kostuumontwerpen, sgrafitto- en intarsiawerken, muurschilderingen en mozaïeken.